Από τον Τάσο Αρνιακό Μετεωρολόγο του ANT1 | Τ. Μετεωρολόγο της Ε.Μ.Υ. Αντιπρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εθελοντικών Οργανώσεων Πολιτικής Προστασίας

Απ’ τα μισά του μήνα Μάρτη …στον τόπο χάρτη…» τραγουδούσε η Κουμιώτη από το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου μου, ενώ δίπλα στο καντράν το θερμόμετρο έδειχνε μόλις 7 βαθμούς στο Σύνταγμα, Τετάρτη 19 Μαρτίου. Το ωραίο είναι ότι τρεις ημέρες πριν, Κυριακή 16 Μαρτίου, το θερμόμετρο στην ίδια περιοχή έδειχνε 26 βαθμούς, δηλαδή πτώση 19 βαθμών. Σκωτσέζικο ντους. Μετά τη ζέστη 33-34 βαθμών στη Β. Κρήτη, με δασικές πυρκαγιές στα Χανιά, δυνατούς νοτιάδες με σκόνη και χελιδόνια από την Αφρική, ξαφνικά χειμώνιασε, με χιόνια στα βουνά, παγωνιά στα πεδινά, με θερμοκρασία 6-8 βαθμούς κάτω από το μηδέν! και βοριάδες 8-9 BF στο Αιγαίο. «Βρε, πού πάμε, βρε… πού πάμε», που έλεγε και ο αξέχαστος Αυλωνίτης…

Ορίστε λοιπόν πού πάμε… Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) αναφέρει ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά σχεδόν 1,1°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα και ενεργειακή ανισορροπίαστη γη. Με τη θερμική ενέργεια να αποθηκεύεται κατά 89% στους ωκεανούς, κατά 6% να αυξάνει τη θερμοκρασία της γης, κατά 4% να θερμαίνει την κρυόσφαιρα και περίπου 1% την ατμόσφαιρα.

Το λιώσιμο των πάγων και η θέρμανση της θάλασσας προκαλούν άνοδο της στάθμης της θάλασσας, με κίνδυνο πλημμυρών στις ακτές. Η άνοδος αυτή θα επιταχυνθεί τα επόμενα χρόνια, φθάνοντας έως και 1,1 μέτρο το 2100. Η θαλάσσια θέρμανση προκαλεί λεύκανση των κοραλλιών, καταστρέφοντας τη βιοποικιλότητα και τα θαλάσσια είδη τους, με κίνδυνο τη διατροφή και τη διαβίωσή μας. Οι καταστροφικοί κυκλώνες, που μας επισκέπτονται συχνότερα, απορροφούν θερμότητα από τη θάλασσα, αυξάνοντας την ένταση και τη διάρκειά τους. Η επιφανειακή θερμοκρασία της θάλασσας το 2024 ήταν 5-6 βαθμούς πάνω από τα κανονικά επίπεδα σε Αιγαίο, Αδριατική, Μαύρη Θάλασσα, Θάλασσα Λεβάντε, ΝΑ Ιόνιο και κατά 1-3 βαθμούς στη Δ. Μεσόγειο. Υψηλές θερμοκρασίες καταγράφηκαν και τον ζεστό χειμώνα του 2023-24 και 2025.

Η υπερθέρμανση στη Μεσόγειο προκαλεί συχνότερη εμφάνιση θαλάσσιων καυσώνων, που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση νέων ειδών ψαριών στα νερά της, με μεγάλη αύξηση των τακτοποιημένων ειδών τα τελευταία χρόνια. Όσο θερμαίνεται η Μεσόγειος τόσο πιο φιλική γίνεται για τη ζωή θερμόφιλων ειδών της Ερυθράς θάλασσας, που συνορεύει με την Ανατολική Μεσόγειο μέσω Σουέζ...

Δύο όμως προϋποθέσεις πρέπει να συνυπάρχουν για να συμβεί αυτό στο οικοσύστημα της Α. Μεσογείου: δίοδος μεταφοράς, όπως η Διώρυγα του Σουέζ ή τα έρματα και τα ύφαλα των πλοίων, και φιλικό περιβάλλον υποδοχής και εγκατάστασης, που διαμόρφωσε η κλιματική κρίση. Επικίνδυνα λοιπόν ψάρια απειλούν τη βιοποικιλότητα και την υγεία μας, αφού ορισμένα είδη είναι επιβλαβή προς κατανάλωση, όπως ο Λαγοκέφαλος. Πρόκειται για ένα δηλητηριώδες θαλάσσιο οστεώδες ψάρι, που καταγράφηκε για πρώτη φορά το 2005 στις θάλασσες της Κρήτης.

Το χρώμα του είναι σκούρο καφετί, µε μαύρη ράχη και τέσσερα κοφτερά δόντια. Το σώμα του είναι μακρόστενο, συμπιεσμένο πλευρικά, με φουσκωτή κοιλιά χωρίς λέπια και βάρος από μερικά γραμμάρια έως και 13 κιλά. Άλλα τρία επικίνδυνα ψάρια, που ίσως τα ψαρέψουμε το καλοκαίρι, είναι το Λεοντόψαρο με τα μεγάλα πτερύγια με θανατηφόρο δηλητήριο, το Φεγγαρόψαρο και το χελοειδές Plotosus lineatus.

Oι διακοπές πλησιάζουν και ο ολόλαμπρος ήλιος της Ελλάδας μάς καλεί στο Αιγαίο, το Ιόνιο, την Κρήτη, την Πελοπόννησο, τη Χαλκιδική, την Εύβοια, τις Σποράδες, τα Δωδεκάνησα, στις καλύτερες παραλίες της Μεσογείου με τα μοναδικά πεντακάθαρα γαλαζοπράσινα νερά, να τις απολαύσουμε. Όμως, με μεγαλύτερη παρατηρητικότητα και προσοχή, αποφεύγοντας τους επικίνδυνους απρόσκλητους υποβρύχιους επισκέπτες, για να γευτούμε λαχταριστές φρέσκες ντόπιες σφυρίδες, αστακούς, συναγρίδες, γαρίδες, λυθρίνια, χταπόδια, καραβιδόψιχα, στρείδια, φαγκριά, αχινούς, σαργούς, μπαρμπούνια, ροφούς, πεσχανδρίτσες και τόσα άλλα νοστιμότατα ελληνικά θαλασσινά, με ούζο, τσίπουρο, κρασί, χορό με ελληνική μουσική και τραγούδια. «Σία κι αράξαμε»…